Yōkai i kami
Michael D. Foster porównał yokai do ryb. Uznał, że ocean jest nimi wypełniony. Nie widać ich istnienia kiedy patrzy się na wzburzoną powierzchnię wody, ale ma się świadomość, że tam są; od wielkiego srebrnookiego tuńczyka, przez podobny do robaczków narybek, po tajemnicze stwory głębinowe unoszące się niby duchy w mroku i chłodzie. Występują tam błękitne rekiny i mieniące się wszystkimi kolorami ławice tropikalnych gatunków; czerwone, żółte i jaskrawoniebieskie, przymykające tu i tam, unoszone przez najlżejszy nurt. Są zwinne węgorze i ruchliwe płaszczki - niektóre z nich mogą razić prądem - oraz śluzice, które, kiedy ktoś ich dotknie, wydzielają litry lepkiej mazi.
To raptem fragment wariantów, a gdyby nie ograniczać się do ryb, dużo by mówić o delfinach, kałamarnicach, małżach, krewetkach, jeżowcach albo żółwiach. Patrząc przez pryzmat tego porównania łatwo znaleźć odpowiedniki dla japońskich yokai, których ogrom rodzajów pasowałby do szerokiego wachlarza opcji mieszkańców głębin. Wszystkie można określić jedną nazwą, ale niektóre będą się od siebie różnić kolosalnie wyglądem, zachowaniem czy genetycznymi możliwościami. Bywają małe i niegroźne, niewidoczne dla kolosów rządzących terrorystyczną naturą. Szybkie i zwinne przemykają pomiędzy opasłymi i flegmatycznymi. Niektóre symbolizują potęgę ponad ludzkie wyobrażenie, inne dałoby się unicestwić ruchem ręki jakby strzepywało się zaległy na ubraniu pył. Przewidują przyszłość, zmieniają kształty, biorą życie śmiertelników na szafot z byle kaprysu bądź przyzywają stan błogosławieństwa w zamian za gorliwą modlitwę.
Yokai w najbardziej łopatologicznym wyjaśnieniu to japońskie duchy i demony, będące integralną częścią wschodniej kultury i folkloru. Ich korzenie sięgają starożytnych wierzeń animistycznych, w których sądzono, że wszystko w naturze posiada duszę. Właśnie owe wierzenia ewoluowały z czasem, łącząc się z buddyzmem, taoizmem i shintoizmem, tworząc tym samym skomplikowany system mitów i legend. Kategoria yokai jest wyjątkowo obszerna, a jej przedstawiciele mogą przybierać różne charaktery i formy. Są uprzejmymi stworzeniami i duszami; przejawiają cechy złośliwe albo dobroduszne. Posiadają ludzkie i zwierzęce wyglądy, ale potrafią przybrać kształt naczyń bądź broni. Nie da się w ledwie paru epitetach określić ich charakterystyki ze względu na bogactwo i nietuzinkowość gatunków. Bez dwóch zdań są jednak wszędzie; na wysokości górskich wierchów i u oceanicznego dna; zaglądają do miastowych apartamentów, czają się w zaułkach, przemykają między leśnymi drzewami. Są strachem i radością, podpowiedzią, warunkami atmosferycznymi, reprezentantami zwierząt, które przeżyły wystarczająco długo, aby osiągnąć wyższy poziom. Nigdy nie należy jednak zapominać, że nie są ludźmi i choć potrafią przejawiać wiarygodne uczucia i emocje, wciąż pozostają przez swoją nieprzewidywalność niebezpieczne.
Kami z kolei to duchy bądź bóstwa czczone w sintoizmie, reprezentujące siły natury, obiekty przyrody, przodków, a także abstrakcyjne koncepcje - takie jak cnoty i zasady. Często postrzegane są jako dobre, ochronne i przynoszące błogosławieństwa, kiedy są kochane i szanowane, ale mogą powodować zniszczenie i dysharmonię ze względu na ich lekceważenie czy poniżanie. Tradycyjnie uważa się, że kami posiadają dwie dusze. Jedną łagodną (nigi-mitama) i drugą stanowcza (ara-mitama). Według Yamakage Shinto mają również dusze dodatkowe, które są ukryte: szczęśliwą (saki-mitama) i tajemniczą (kushi-mitama).
Yokai oraz kami to różne byty, ale czasami ich światy się przenikają. Istnieją istoty, które mogą być postrzegane zarówno jako yokai, jak i kami, w zależności od kontekstu i lokalnych wierzeń. Przykładem są popularne kitsune, które w niektórych założeniach są uznawane za kami związane z boginią Inari, a w innych za płatające figle yokai. W Kojiki-den Motōri Norinaga ujął w definicji, że kami to każda istota, która posiada jakieś wybitne cechy oraz budzi podziw. Musi zatem wiązać się z pewnym rodzajem potęgi.
To raptem fragment wariantów, a gdyby nie ograniczać się do ryb, dużo by mówić o delfinach, kałamarnicach, małżach, krewetkach, jeżowcach albo żółwiach. Patrząc przez pryzmat tego porównania łatwo znaleźć odpowiedniki dla japońskich yokai, których ogrom rodzajów pasowałby do szerokiego wachlarza opcji mieszkańców głębin. Wszystkie można określić jedną nazwą, ale niektóre będą się od siebie różnić kolosalnie wyglądem, zachowaniem czy genetycznymi możliwościami. Bywają małe i niegroźne, niewidoczne dla kolosów rządzących terrorystyczną naturą. Szybkie i zwinne przemykają pomiędzy opasłymi i flegmatycznymi. Niektóre symbolizują potęgę ponad ludzkie wyobrażenie, inne dałoby się unicestwić ruchem ręki jakby strzepywało się zaległy na ubraniu pył. Przewidują przyszłość, zmieniają kształty, biorą życie śmiertelników na szafot z byle kaprysu bądź przyzywają stan błogosławieństwa w zamian za gorliwą modlitwę.
Yokai w najbardziej łopatologicznym wyjaśnieniu to japońskie duchy i demony, będące integralną częścią wschodniej kultury i folkloru. Ich korzenie sięgają starożytnych wierzeń animistycznych, w których sądzono, że wszystko w naturze posiada duszę. Właśnie owe wierzenia ewoluowały z czasem, łącząc się z buddyzmem, taoizmem i shintoizmem, tworząc tym samym skomplikowany system mitów i legend. Kategoria yokai jest wyjątkowo obszerna, a jej przedstawiciele mogą przybierać różne charaktery i formy. Są uprzejmymi stworzeniami i duszami; przejawiają cechy złośliwe albo dobroduszne. Posiadają ludzkie i zwierzęce wyglądy, ale potrafią przybrać kształt naczyń bądź broni. Nie da się w ledwie paru epitetach określić ich charakterystyki ze względu na bogactwo i nietuzinkowość gatunków. Bez dwóch zdań są jednak wszędzie; na wysokości górskich wierchów i u oceanicznego dna; zaglądają do miastowych apartamentów, czają się w zaułkach, przemykają między leśnymi drzewami. Są strachem i radością, podpowiedzią, warunkami atmosferycznymi, reprezentantami zwierząt, które przeżyły wystarczająco długo, aby osiągnąć wyższy poziom. Nigdy nie należy jednak zapominać, że nie są ludźmi i choć potrafią przejawiać wiarygodne uczucia i emocje, wciąż pozostają przez swoją nieprzewidywalność niebezpieczne.
Kami z kolei to duchy bądź bóstwa czczone w sintoizmie, reprezentujące siły natury, obiekty przyrody, przodków, a także abstrakcyjne koncepcje - takie jak cnoty i zasady. Często postrzegane są jako dobre, ochronne i przynoszące błogosławieństwa, kiedy są kochane i szanowane, ale mogą powodować zniszczenie i dysharmonię ze względu na ich lekceważenie czy poniżanie. Tradycyjnie uważa się, że kami posiadają dwie dusze. Jedną łagodną (nigi-mitama) i drugą stanowcza (ara-mitama). Według Yamakage Shinto mają również dusze dodatkowe, które są ukryte: szczęśliwą (saki-mitama) i tajemniczą (kushi-mitama).
Yokai oraz kami to różne byty, ale czasami ich światy się przenikają. Istnieją istoty, które mogą być postrzegane zarówno jako yokai, jak i kami, w zależności od kontekstu i lokalnych wierzeń. Przykładem są popularne kitsune, które w niektórych założeniach są uznawane za kami związane z boginią Inari, a w innych za płatające figle yokai. W Kojiki-den Motōri Norinaga ujął w definicji, że kami to każda istota, która posiada jakieś wybitne cechy oraz budzi podziw. Musi zatem wiązać się z pewnym rodzajem potęgi.
Technicznie
Charakterystyka danego yokai oraz kami może drastycznie różnić się od siebie w zależności od regionu, z którego pochodzi wierzenie o nim. Wiele demonów opisano raptem jednym zdaniem, a niektóre nie otrzymały nawet tego, ograniczone do pojedynczego malowidła podpisanego nazwą. Ewoluują z biegiem lat, dostosowując się do zmian, niektóre podlegają modernizacji, inne nie. Wszystko to w zależności od (często subiektywnych) interpretacji.
Na Haraedo korzystamy więc przede wszystkim z zasobów własnej wyobraźni. Na korzyść idzie tutaj również fakt, że rozgrywka odbywa się na fikcyjnej wyspie, dzięki czemu konkretni przedstawiciele yokai i kami mogą różnić się od jednostek znanych z pozostałych części Japonii (opisanych w książkach i Internecie, ujętych w filmach czy anime). Niektóre cechy są niezmienne dla bardziej popularnych rodzajów (kitsune, kappa, tengu, tanuki), jednak ogrom pozostałych wariantów pozostaje do uszczegółowienia przez graczy również w prywatnych rozgrywkach bez konieczności udziału Mistrza Gry.
Użytkownicy mają pełną dowolność w wykorzystywaniu postaci yokai i pomniejszych kami w swoich wątkach; mogą wchodzić z nimi w interakcje, w tym walki, przeprowadzać dialogi oraz poddawać się ich mocom w celach typowo fabularnych. Niektóre lokacje zostały wzbogacone o przebywające tam siły (np. rzeka Tatsuno), ale nie ma zakazu ujmowania wybranych istot wedle swoich preferencji w dowolnym miejscu.
W rozgrywkach nie należy wprowadzać potężnych kami (np. Amaterasu), których istnienie i interwencja mogłyby mieć znaczący wpływ na rozwój głównego nurtu. Nie należy ich także traktować jako pomocy przy walkach bądź na innym podłożu wspomagającym - opcja ta jest dostępna wyłącznie dzięki zawiązaniu paktu z shikigami.
Ludzie nie są w stanie objąć yokai swoimi zmysłami, chyba, że ci przybiorą ludzką formę. Senkenshe oraz yurei dostrzegają natomiast demony oraz bóstwa w ich naturalnych aparycjach, słyszą je również, a w niektórych przypadkach czują. Yokai mogą za to oddziaływać na każdą jednostkę (w tym ludzi). Dla przykładu: zwykły śmiertelnik może czuć się paranoicznie obserwowany w opuszczonej, górskiej chacie, w której skrył się na czas wieczornej ulewy, ale dopiero jego towarzysz, będący senkenshą, jest w stanie wyłapać mokumokuren spoglądające na nich poprzez rozcięcia w shōji.
Na Haraedo korzystamy więc przede wszystkim z zasobów własnej wyobraźni. Na korzyść idzie tutaj również fakt, że rozgrywka odbywa się na fikcyjnej wyspie, dzięki czemu konkretni przedstawiciele yokai i kami mogą różnić się od jednostek znanych z pozostałych części Japonii (opisanych w książkach i Internecie, ujętych w filmach czy anime). Niektóre cechy są niezmienne dla bardziej popularnych rodzajów (kitsune, kappa, tengu, tanuki), jednak ogrom pozostałych wariantów pozostaje do uszczegółowienia przez graczy również w prywatnych rozgrywkach bez konieczności udziału Mistrza Gry.
Użytkownicy mają pełną dowolność w wykorzystywaniu postaci yokai i pomniejszych kami w swoich wątkach; mogą wchodzić z nimi w interakcje, w tym walki, przeprowadzać dialogi oraz poddawać się ich mocom w celach typowo fabularnych. Niektóre lokacje zostały wzbogacone o przebywające tam siły (np. rzeka Tatsuno), ale nie ma zakazu ujmowania wybranych istot wedle swoich preferencji w dowolnym miejscu.
W rozgrywkach nie należy wprowadzać potężnych kami (np. Amaterasu), których istnienie i interwencja mogłyby mieć znaczący wpływ na rozwój głównego nurtu. Nie należy ich także traktować jako pomocy przy walkach bądź na innym podłożu wspomagającym - opcja ta jest dostępna wyłącznie dzięki zawiązaniu paktu z shikigami.
Ludzie nie są w stanie objąć yokai swoimi zmysłami, chyba, że ci przybiorą ludzką formę. Senkenshe oraz yurei dostrzegają natomiast demony oraz bóstwa w ich naturalnych aparycjach, słyszą je również, a w niektórych przypadkach czują. Yokai mogą za to oddziaływać na każdą jednostkę (w tym ludzi). Dla przykładu: zwykły śmiertelnik może czuć się paranoicznie obserwowany w opuszczonej, górskiej chacie, w której skrył się na czas wieczornej ulewy, ale dopiero jego towarzysz, będący senkenshą, jest w stanie wyłapać mokumokuren spoglądające na nich poprzez rozcięcia w shōji.
Seiwa-Genji Enma ubóstwia ten post.
Yōkai i kami
Spis yōkai i kami
Pustkowia
Woda
Pola, lasy i łąki
Wieś i miasto
Dom
01
Spis yōkai i kami
02
Pustkowia
02-1
Woda
02-2
Pola, lasy i łąki
02-3
Wieś i miasto
02-4
Dom
02-5
Spis yokai i kami
Spis zawiera podstawowe informacje na temat yokai i kami. Jest skarbnicą wiedzy uzupełnianą także dzięki wydarzeniom z udziałem Mistrza Gry i wątkom prywatnym użytkowników. Wszelkie interakcje z bytami nadprzyrodzonymi, mogące stanowić źródło informacji na ich temat, należy zgłosić w propozycjach, aby w możliwie jak najbardziej rzetelny sposób ujednolicić konkretnego przedstawiciela.
Tabela obejmuje:
1. nazwę
2. - występowanie
3. - pożywienie
4. - interakcje na forum (jeżeli postać yokai została wykorzystana w wątku zostanie tam umieszczony link)
5. - możliwość wykorzystania postaci w prywatnych sesjach
6. opis
W poniższym przykładzie wzięta pod uwagę została "strefa kontaktu", byty zostały więc posegregowane na podstawie miejsc, w których mogą spotykać się z ludźmi. Na początku omawiane są lokacje najbardziej odległe od siedlisk człowieka, następnie granice przesuwane są coraz bliżej.
Tabela obejmuje:
1. nazwę
2. - występowanie
3. - pożywienie
4. - interakcje na forum (jeżeli postać yokai została wykorzystana w wątku zostanie tam umieszczony link)
5. - możliwość wykorzystania postaci w prywatnych sesjach
6. opis
Temat tworzony jest przez cały czas dzięki pomysłowości administracji i graczy. Zachęcamy tym samym do uzupełnienia listy podając swoje warianty w propozycjach bądź na PW na konto @Haraedo. Każda zaakceptowana i umieszczona opcja to nagroda w postaci 200 PF dla autora.
Spis obejmuje yokai popularne i te mniej znane (doprecyzowane na bazie własnych wyobrażeń), ale również całkowicie autorskie.
Trudno pogrupować yokai ze względu na ich różnorodność. Wiele baz danych posiłkuje się prostym systemem podlegającym alfabetyzacji, jednak w przypadku japońskich stworzeń bywa to o tyle mylące, że posiadają często różne nazwy (pomijając stosowanie znaków, których zapis może być zupełnie od siebie inny, mówimy tu również o alfabecie greckim). Autorzy encyklopedii decydują się więc na taki rodzaj kategoryzacji jaki wydaje się im najwygodniejszy.Spis obejmuje yokai popularne i te mniej znane (doprecyzowane na bazie własnych wyobrażeń), ale również całkowicie autorskie.
W poniższym przykładzie wzięta pod uwagę została "strefa kontaktu", byty zostały więc posegregowane na podstawie miejsc, w których mogą spotykać się z ludźmi. Na początku omawiane są lokacje najbardziej odległe od siedlisk człowieka, następnie granice przesuwane są coraz bliżej.
Pustkowia
Góry i lasy - miejsca rzadko odwiedzane przez ludzkich intruzów, charakteryzujące się spokojem i wyobcowaniem, dzikością natury i brakiem ingerencji w nią.
kodama | |||
głęboko w nietkniętych lasach, wewnątrz bardzo starych drzew | |||
brak; jego życie jest nierozerwalnie związane z życiem drzewa, w którym mieszka | |||
- | tak | ||
W górskich lasach Japonii dusze drzew manifestują się jako duchy zwane kodama. Opuszczają one swoje drzewa-gospodarze, aby troszczyć się o zagajniki i dbać o równowagę przyrody. Rzadko są widywane, ale często można je usłyszeć - ich echa powracają nieco wolniej niż zwykłe dźwięki. Kiedy się ujawniają, mają postać delikatnych kul światła w oddali lub małych, dziwnie ukształtowanych humanoidalnych figur. Życie kodama jest ściśle związane z drzewem, które zamieszkują; jeśli jedno z nich umrze, drugie również nie przetrwa. Są czczone jako bóstwa drzew i opiekunowie lasów. Obdarzają ziemię wokół niebywałą witalnością. Wieśniacy, którzy odkryją pnie i korony zamieszkane przez kodamę, oznaczają je świętą liną zwaną shimenawa, w celu uhonorowania ich. Niekiedy bardzo stare odpowiedniki krwawią po przecięciu, co jest uważane za znak obecności tych yokai wewnątrz drzewa. Ścięcie jest uważane za ciężki grzech i może sprowadzić potężną klątwę, która doprowadzi do upadku kwitnącej społeczności. - - - Kodama ma szczególne znaczenie dla organizacji Tsunami. |
oni | |||
piekło; w ludzkim świecie zamieszkują odległe góry, jaskinie, wyspy, opuszczone fortece | |||
wszystkożerne; szczególnie bydło, ludzie i alkohol | |||
- | nie | ||
To jedne z najbardziej rozpoznawalnych postaci japońskiego folkloru. Są duże i przerażające, często wyższe niż najwyższy człowiek, a czasami nawet od drzew. Występują w wielu odmianach, ale najczęściej przedstawiane są z czerwoną lub niebieską skórą, dzikimi włosami, dwoma lub więcej rogami i kłami. Istnieją też inne odmiany w różnych kolorach, z różną liczbą rogów, oczu, palców rąk i nóg. Noszą przepaski biodrowe z futer wielkich bestii. Wszystkie oni posiadają ogromną siłę i wytrzymałość, a wielu z nich to znakomici czarownicy. Są to dzikie demony, przynoszące katastrofy, rozprzestrzeniające choroby i karzące potępionych w piekle. Oni rodzą się, gdy prawdziwie nikczemni ludzie umierają i trafiają do jednego z wielu buddyjskich piekieł. Przemienieni w ogry, stają się brutalnymi sługami Wielkiego Władcy Enmy. Uzbrojeni w żelazne pałki, niszczą i miażdżą ludzi wyłącznie dla przyjemności. Ich zadaniem jest wymierzanie straszliwych kar, takich jak zdzieranie skóry, kruszenie kości i inne, zbyt straszne, by je opisać. Wszystkie te tortury są przeznaczone dla grzeszników - ale tylko tych, którzy nie są na tyle podli, aby sami stać się oni. Ludzka zawiść musi być jednak nieskończenie wielka, ponieważ podziemia pełne są przedstawicieli tych yokai. Tworzą one armie wielkich generałów zaświatów. Czasami, gdy człowiek jest tak skrajnie zły, że jego dusza jest poza wszelkim odkupieniem, przemienia się w oni jeszcze za życia. Pozostaje wtedy na ziemi, by terroryzować żywych. To właśnie przeistoczone oni są bohaterami większości legend i stanowią największe zagrożenie dla śmiertelników. Gdy mowa o interakcji to warto podkreślić, że japońska mitologia jest pełna niezliczonych opowieści o spotkaniach z oni, w których występują władcy i damy, wojownicy i łotrzykowie. Żadna opowieść o oni nie jest dokładnie taka sama, łączy je tylko jedna wspólna cecha: oni zawsze są wrogami ludzkości. Początkowo wszystkie duchy, zjawy i potwory były znane jako oni. Korzenie ich nazwy wywodzą się od słowa oznaczającego "ukryty" lub "skryty", a zapisywane było chińskim znakiem oznaczającym ducha. W dawnych czasach w Japonii, zanim duchy zostały dobrze skatalogowane, oni mogli odnosić się do niemal każdej nadprzyrodzonej istoty - nieznanych bogów, dużych lub strasznych yōkai, a nawet szczególnie okrutnych i brutalnych ludzi. W miarę upływu wieków, definicje różnych rodzajów potworów ukształtowały się w taki sposób, jaki znany jest dzisiaj. Demony kobiece nie są nazywane oni, lecz noszą inną nazwę: kijo. |
Yama-uba | |||
zamieszkują chaty w odległych lasach | |||
ludzkie mięso | |||
- | tak | ||
Polują na wędrowców, którzy zgubili się w pobliżu ich kryjówki. Ich sposób wabienia jest różny — w zależności od zachcianki. Zdarza się, iż zmienia się w piękną kobietę, osobę bliską ofierze lub odgrywa rolę bezradnej staruszki. Po zdobyciu zaufania często obezwładnia cel i zjada go. Jest w stanie kontrolować swoje włosy (nawet zamienić je w węże) i korzystać z nich, aby wyciągnąć zdobycz do paszczy na szczycie głowy. Może również udawać, iż chce udzielić pomocy zagubionym ludziom. Doprowadza wtedy osoby w ustronne i niebezpieczne miejsce, gdzie zabija ich, a następnie zjada. Zdarza się, że zaprasza również zagubionych wędrowników do swojej chaty, gdzie następnie ich tuczy, a dopiero potem zabija. Oprócz polowania na dorosłych jest często oskarżana o porywanie dzieci, co rodzice wykorzystują do straszenia swoich nieposłusznych pociech. Yama-uba jest biegła w czarowaniu oraz warzeniu mikstur i trucizn. Czasem dzieli się wiedzą z ludźmi, jednak pod warunkiem, że ci złożą jej ofiarę z czegoś nadającego się do zjedzenia lub zaspokoją jakieś inne jej potrzeby. |
Woda
Dla Japończyków woda stanowi jeden z podstawowych filarów gospodarki - już w czasach historycznych na znacznym obszarze kraju uprawiano ryż, okresowo zalewając płytko pola, co podkreślało jedynie przydatność systemu irygacji. Kontrola nad tym żywiołem stała się jednym z głównych zajęć mających przynieść zyski. Stałe obcowanie z rzekami, strumieniami, bagnami i stawami zaowocowało ogromem mitów i legend; przy brzegach i w oceanicznych głębinach narodziło się więc niemożliwie mnóstwo yokai.
kappa, kawatarō, kawako | |||
rzeki, jeziora, stawy, drogi wodne, cysterny, studnie | |||
ogórki; ludzkie wnętrzności | |||
- | tak | ||
Kappa to gadzie istoty humanoidalne zamieszkujące japońskie rzeki i strumienie. Na lądzie są niezdarne, ale w wodzie poruszają się z wielką łatwością, szczególnie w cieplejszych miesiącach. Choć wielkością i kształtem przypominają ludzkie dzieci, są fizycznie silniejsze niż dorosły mężczyzna. Ich łuskowata skóra może mieć barwę od ciemnozielonej do jaskrawoczerwonej, a nawet niebieskiej. Kappa mają błoniaste dłonie i stopy, dziób przypominający żółwia, skorupę na plecach oraz elastyczną, wodoodporną skórę o rybim zapachu, którą można podobno zdjąć. Ich przedramiona są połączone wewnątrz skorupy, co powoduje, że pociągnięcie za jedno ramię wydłuża je, a drugie skraca. Najbardziej charakterystyczną cechą kappy jest wgłębienie na czubku głowy, które musi być wypełnione wodą, aby kappa mogła się poruszać; wyschnięcie tego wgłębienia może prowadzić do jej unieruchomienia, a nawet śmierci. Podczas gdy młode kappy żyją w grupach rodzinnych, dorosłe prowadzą samotny tryb życia. Zdarza się jednak, że zaprzyjaźniają się z innymi yōkai lub nawet ludźmi. Są jednymi z niewielu yōkai, które potrafią się uczyć. Znają się na medycynie i sztuce nastawiania kości, a według legend, to one nauczyły ludzi tych umiejętności. Uwielbiają psocić, ćwiczyć sztuki walki, takie jak sumo, oraz grać w gry zręcznościowe, jak shogi. Charakteryzuje je duma i upór, ale jednocześnie są honorowe i nigdy nie łamią obietnic. Chociaż jedzą prawie wszystko, szczególnie lubią ogórki i surowe wnętrzności. Mimo swoich przyjaznych cech, kappa mogą być niebezpieczne. W miejscach, gdzie żyją, często umieszcza się tablice ostrzegawcze. Nienawidzą też krów i koni, atakując te zwierzęta bez powodu. Są złośliwe, potrafią publicznie puszczać gazy i podglądać kobiety. Ich psoty mogą przybierać brutalny charakter - zdarza im się porywać i gwałcić pływające kobiety, a nawet zabijać ludzi, najczęściej topiąc ich lub gryząc pod wodą, aby dostać się do shirikodamy. Na lądzie kappy można przechytrzyć, zmuszając je do pokłonu, co sprawia, że woda wylewa się z wgłębienia na ich głowie, unieruchamiając je. Po takim pokonaniu, kappa są zobowiązane przysiąc lojalność i przyjaźń na całe życie. |
Pola, lasy i łąki
Yokai mieszkające na polach i łąkach, w okolicach wiejskich, ale nie bezpośrednio w nich. Znajdzie się je na lesistych pagórkach, przy świątyniach na obrzeżach miasta, w szałasach lub wśród upraw. Wiele z tych stworzeń ma postać zwierząt i niemal wszystkie stanowią metafory do sił przyrody.
kitsune | |||
występują wszędzie | |||
wszystkożerne; lubią smażone tofu | |||
- | nie | ||
Kitsune są identyczne z dzikimi lisami występującymi w innych częściach świata, z wyjątkiem ich niesamowitych magicznych zdolności. Ich urocze twarze i niewielkie rozmiary sprawiają, że są szczególnie lubiane przez większość ludzi. Istnieją dwie główne odmiany tego yokai. Święte są sługami shintoistycznego bóstwa Inari, której świątynie zdobią posągi i wizerunki tych lisów. Legendy mówią o niebiańskich zwierzętach, które udzielają mądrości lub służą dobrym i pobożnym ludziom. Działają one jako posłańcy i pośrednicy między światem niebiańskim a ludzkim. Często chronią śmiertelników lub miejsca, przynoszą szczęście i odpędzają złe duchy. Częściej spotykane są dzikie lisy, które uwielbiają psoty, figle lub złośliwości. Istnieją opowieści, w których oszukują lub nawet opętują człowieka, sprawiając, że zachowuje się dziwnie. Mimo tej natury, nawet dzikie lisy dotrzymują obietnic, pamiętają o przyjaźniach i odpłacają za przysługi. Większość opowieści o kitsune dotyczy dzikich lisów karzących złych kapłanów, chciwych kupców i chełpliwych pijaków. Dręczą swoje ofiary, tworząc fantomowe dźwięki i widoki, kradnąc od nich lub publicznie ich poniżając. Niektóre zaburzenia psychiczne przypisuje się opętaniu przez kitsune (znane jako kitsunetsuki). Tajemnicze iluzoryczne ognie i dziwne światła na niebie uważa się za dzieło ich magii i są znane jako kitsunebi, czyli „lisie ognie”. Kitsune są niezwykle inteligentnymi i potężnymi zmiennokształtnymi. Często dręczą ludzi, przekształcając się w olbrzymów lub inne przerażające potwory. Czasami robią to dla żartów, a czasami w bardziej nikczemnych celach. Są na tyle zręczne, że mogą przemienić się w dokładne podobizny poszczególnych osób, często pojawiając się w postaci pięknych kobiet, aby oszukać młodych mężczyzn. Nie raz doprowadziło to do małżeństwa z niczego nieświadomym człowiekiem. Niektóre kitsune spędzają większość swojego życia w ludzkiej formie, przyjmując ludzkie imiona i zwyczaje, podejmując ludzkie prace, a nawet zakładając rodziny. Kiedy są zaskoczone, pijane lub niedbałe, fragmenty ich magicznego kamuflażu mogą zawieść—prawdziwa natura kitsune może zostać ujawniona przez ogon, kawałek futra, kły lub inne lisie cechy. |
Wieś i miasto
Tereny związane z siedzibami ludzkimi: miastami, miasteczkami, wioskami, przedmieściami, właściwie wszystkimi obszarami, w których na stałe gromadzą się śmiertelnicy w większych ilościach.
Nekomata | |||
obszary miejskie | |||
mięsożerne; często ludzie | |||
- | nie | ||
Jedną ze szczególnie potwornych odmian bakeneko jest odmiana dwuogonowa znana jako nekomata. Nekomaty można spotkać w miastach i wioskach i rodzą się w taki sam sposób jak inne bakeneko. Jednak tylko najstarsze i największe koty z najdłuższymi ogonami – a co za tym idzie i z największą inteligencją – stają się tą potężną odmianą. Kiedy nekomata przekształca się w yōkai, jego ogon dzieli się pośrodku na dwa. Te potworne koty chodzą na tylnych łapach i mówią ludzkimi językami. Chociaż nie wszystkie bakeneko są złośliwe lub agresywne wobec swoich panów, nekomata zawsze patrzą na ludzi z pogardą. Przywołują kule ognia i wzniecają wielkie pożary, zabijając przy tym wiele osób. Kontrolują zwłoki niczym władcy marionetek za pomocą swoich nekromantycznych mocy i wykorzystują swoje potężne wpływy do szantażowania lub zniewolenia ludzi. Najbardziej niebezpieczne nekomaty żyją głęboko w górach, gdzie grasują pod postacią dzikich kotów. Dorastają do niesamowitych rozmiarów i polują na inne duże zwierzęta, takie jak dziki, psy, niedźwiedzie i oczywiście ludzie. |
Teke teke | |||
obszary miejskie i drogi | |||
- | |||
podziemne tunele | nie | ||
To byt pojawiający się w wielu miejskich legendach. Nie ma dolnej połowy ciała. Biega więc na rękach, wydając charakterystyczny dźwięk „teke teke”, od którego wzięła swoje imię. Goni swoje ofiary ciemnymi drogami. Mimo że teke teke nie ma nóg, potrafi poruszać się niesamowicie szybko – w rzeczywistości tak szybko, że jest w stanie dogonić nawet ofiary pędzące samochodami. Kiedy uda jej się złapać cel, przecina go wpół i kradnie nogi. Podobnie jak w przypadku większości legend miejskich, istnieje tak wiele wersji historii teke teke, że nie da się ustalić, jaka była pierwotna historia ani gdzie się zaczęła. Każda miejscowość ma swoją wersję z różnymi szczegółami. W niektórych opowieściach teke teke była ofiarą tragicznego wypadku; w innych było to samobójstwo. W niektórych opowieściach pewne magiczne amulety mogą ochronić przed jej gniewem; w innych, że nic nie może pomóc. W niektórych wersjach ofiary teke teke same stają się teke teke. Istnieją jednak również wątki wspólne. Najczęstsze z nich wskazują na kobietę z Hokkaidō o imieniu Kashima Reiko. Legendy mówią, że lata po drugiej wojnie światowej pracownica biurowa w Muroran w Hokkaidō została napadnięta i zgwałcona przez amerykański personel wojskowy. Tej nocy skoczyła z mostu na tory kolejowe i została potrącona przez nadjeżdżający pociąg. Uderzenie było tak silne, że jej ciało zostało rozerwane na pół. Dotkliwe zimno nocy Hokkaidō spowodowało jednak skurcz naczyń krwionośnych i uniemożliwiło jej szybkie krwawienie. Zamiast tego wierciła się i wierciła, szukając pomocy przez długich kilka minut. Doczołgała się aż na stację kolejową, gdzie zauważył ją dozorca Zamiast spróbować jej pomóc, przykrył ją plastikową plandeką. Zmarła więc powolną, bolesną śmiercią. Według legendy trzy dni po wysłuchaniu tej historii można zobaczyć ducha kobiety bez dolnej połowy ciała. Niektórzy mówią, że duch szuka swoich nóg, inni zaś, że jest zła na ludzkość za to, że nie pomogła jej, gdy umierała - że po prostu zamierza wymordować jak najwięcej ludzi. Po usłyszeniu tej legendy zada zagadkę albo we śnie, albo podczas tajemniczej rozmowy telefonicznej. Jedynym sposobem na uniknięcie śmierci jest udzielenie właściwych odpowiedzi na jej pytania. Zapyta: „Czy potrzebujesz nóg?” Należy odpowiedzieć: „Potrzebuję ich teraz”. Następnie zapyta: „Kto opowiedział Ci moją historię?” Nalezy odpowiedzieć: „Kashima Reiko. Ka jak maska (仮面), shi jak śmierć (死), ma jak demon (魔), rei jak duch (霊) i ko jak wypadek (事故).” Jeśli odpowiedź padnie bezbłędnie, może po prostu zdecyduje oszczędzić to życie. |
ubume, obo, unme, ugume, ubame tori | |||
nawiedza okolice, w których urodziła dziecko | |||
- | |||
- | tak | ||
Niepokój o dziecko może powstrzymać ducha przed odejściem, przemieniając go w yokai. Ubume to umęczona dusza kobiety, która zmarła w trakcie, tuż przed bądź krótko po porodzie; z ostatnią myślą związaną z losem swojej pociechy. Przybierają różne formy: najczęściej niosą dziecko bądź prezentują sylwetkę charakterystyczną dla stanu błogosławionego, jednak zdarzają się ubume jako przerażające, zakrwawione monstra, wołające w nocy o pomoc, z nierozwiniętym płodem trzymanym w ramionach. Te tragiczne duchy wędrują po okolicach, w których zmarły, szukając pomocy od żywych, której same nie mogą zapewnić. Jeśli matka zmarła po porodzie, ale jej dziecko przeżyło, nowo powstała ubume stara się opiekować dzieckiem na wszelkie możliwe sposoby. Wchodzi do sklepów lub domów, próbując kupić jedzenie, ubrania lub słodycze dla swojego wciąż żyjącego potomka. Zamiast pieniędzy płaci garściami martwych liści. Te duchy próbują również prowadzić ludzi do lokacji, gdzie ich dziecko jest ukryte, aby mogło zostać zabrane do krewnych lub adoptowane przez kogoś innego. W przypadkach, gdy zarówno matka, jak i dziecko zmarły, ubume może pojawić się, niosąc ciało swojego niemowlęcia. Kiedy człowiek się zbliża, duch próbuje przekazać pakunek w jego ręce. Jeśli ten przyjmie zawiniątko, yokai znika, ale dziecko staje się coraz cięższe, aż pomocny nieznajomy zostaje zmiażdżony pod jego ciężarem, choć istnieją przesłanki, że niekiedy mężczyzna za swój trud zostaje nagrodzony darem ogromnej siły fizycznej, następnie przekazywanym dalszym pokoleniom. Co ciekawe, kanji użyte w zapisie odnoszą się do okoliczności śmierci, dosłownie oznaczając "rodzącą kobietę", jednak znany jest też wariant, który przywodzi na myśl legendarnego ptaka z chińskich podań - kokakuchō. Zastosowana kombinacja znaków może sugerować skojarzenie z "ptakiem wyruszającym na łowy, aby stać się matką-surogatką". |
yonaki babā | |||
nawiedza okolice domów, w których wydarzyła się tragedia | |||
- | |||
- | tak | ||
Wyglądem przypomina starą kobietę z potarganymi, zaniedbanymi włosami. Najczęściej pojawia się w okolicy domów, w których wydarzyła się tragedia. Głośno płacze przez całą noc. Chociaż wydaje się, że yonaki babā dzielą smutek innych, czasami mówi się, że w rzeczywistości płaczą z pogardy, drwiąc z tych, którzy są naprawdę smutni. Płacz Yonaki Baby jest zaraźliwy; ci, którzy ją słyszą, nie mogą powstrzymać się od rozpaczy. Mogą wracać do tego samego domu przez wiele nocy, a rodziny odwiedzane przez yonaki babę niezmiennie popadają w ruinę. Zachowanie Yonaki Baby jest podobne do zachowania klasy duchów zwanej yakubyō gami – pomniejszych bóstw i duchów, które niosą choroby i nieszczęścia, gdziekolwiek się pojawią. Często uważa się, że zarazy i klęski żywiołowe są dziełem tych duchów; ich obecność może być postrzegana również jako znak, że katastrofa jest blisko. Zamiast sprowadzać choroby i ruinę, Yonaki Baba może być czymś w rodzaju boskiego zwiastuna, którego obowiązkiem jest ostrzeganie ludzi o zbliżających się nieszczęściach, chorobach i śmierci. |
Dom
"Domowe" (ale nie udomowione) yokai często określane są jako najbardziej przerażające ze wszystkich: ponieważ obcują tuż obok, w miejscach uważanych za własne, w pokojach, które powinny utrwalać poczucie bezpieczeństwa, ale nie dzieje się tak w wyniku ich stałej, nieuchwytnej interwencji. Przypominają, że człowiek nigdy tak naprawdę nie jest sam. Objawiają się jako plamy na suficie, przenoszą poduszki, ścinają linię włosów. Mieszkają ramię w ramię pozbawiając domownika całkowitej kontroli.
mokumokuren | |||
shōji | |||
- | |||
- | tak | ||
Mówi się, że jeśli shōji nie są odpowiednio pielęgnowane to mogą łatwo ulec uszkodzeniu i pokryć się dziurami. Pozostawienie problemu samemu sobie jest wystarczająco odpowiednim siedliskiem dla narodzin mokumokuren - oczu oglądających wszystko, co dzieje się w domu, przez zniszczenia w papierowych częściach drzwi i okien. Jako tako ten rodzaj yokai nie jest szkodliwy, choć przez wielu określony jako niemożliwie przerażający. Wytwarza przeświadczenie bycia obserwowanym, niemal ocenianym, co w dzisiejszych czasach ofiary najczęściej porównują do monitoringu (stalkingu). W języku japońskim jest nawet przysłowie: kabe wa mimi ari, shōji wa me ari (ściany mają uszy, a shōji mają oczy). Zdaje się więc, że mokumokuren nie musi stanowić fizycznego zagrożenia, aby zakwalifikowano go jako niebezpieczny typ demonów. Powoli, ale skrupulatnie, doprowadza do paranoicznych reakcji wśród tych, którzy wystarczająco długo narażeni są na jego niewidzialną, ale wyczuwalną obecność. Poza tym w zdecydowanej większości przypadków nie działa sam. Współpracuje z innymi tsukumogami, zazwyczaj będąc znakiem większej infestacji yokai. |
Tsukumogami | |||
wnętrze domów | |||
- | |||
- | tak | ||
Tak zwane "duchy artefaktów”. To istoty różnorakie; obdarzone duszą przedmioty użytkowe. Zgodnie z tradycją „rodzą się” po upływie 100 lat, jeśli przedmiot, o którym mowa, został zaniedbany i/lub niedbale wyrzucony. Te pozornie martwe materiały, podobnie jak dusze zmarłych, nabywają nadprzyrodzonych, magicznych zdolności, gdy osiągają bardzo wysoki wiek i jeśli są odpowiednio czczone i szanowane, mogą zmienić się również w kami. Zazwyczaj są opisywane jako niegroźne stworzenia o dziecięcym charakterze, które jedynie szukają uwagi poprzez nadmierną aktywność. Ze względu na swoje zachowanie (które bardzo przypomina działania poltergeista kultur zachodnich), tsukumogami chcą przypomnieć swoim obecnym właścicielom, że muszą dbać o swój dom oraz wszystkie przedmioty i artefakty w nim zawarte. W związku z tym głównymi motywami są nuda i smutek. Mówi się, że wiele tsukumogami w najlepszym wypadku po prostu opuszcza dom i ucieka, jeśli są nadal ignorowane. W innym wypadku, jeśli tsukumogami powstają w wyniku nieostrożnego i niefrasobliwego postępowania ze strony ich poprzednich właścicieli, mogą ich prześladować lub zaatakować całkowicie obcych ludzi wchodzących z nimi w kontakt — kierują się wtedy wyłącznie stłumioną frustracją. Nowoczesne przedmioty nie mogą stać się tsukumogami, powodem tego jest fakt, że odpycha je energia elektryczna. |
maj 2038 roku